واکاوی مقولۀ جمعیت با رویکرد دینی

پرداختن به مقولۀ «کنترل جمعیت» از جهات گوناگونی لازم می­نماید؛ از سویی بحران­ های ناشی از کثرت جمعیت و کمبود امکانات مادی و معنوی برخی را واداشته تا بر این ایده تکیه زنند که تنها راه نجات بهره ­گیری از روش‌های کنترل و در نتیجه کاهش رشد جمعیت است و از سویی دیگر، گروهی نه تنها افزایش جمعیت را موجب به وجود آمدن چنین بحران­ هایی در جهان نمی­دانند بلکه آن را عامل اصلی پیشرفت و توسعۀ مادی و معنوی جامعه در عرصه‌های گوناگون می­ شمارند. این گروه معتقدند نگاه کاهش ­گرایانه و توصیه به حداقل زاد و ولد - که مشرق زمین به ­ویژه کشورهای اسلامی را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است - نباید با غفلت از پیامدهای منفی ­اش در ابعاد اخلاقی، اجتماعی، صنعتی و توسعۀ اقتصادی، و تنها به امید کسب آرامش و آسایش زود گذر زندگی، مورد اهتمام و تبلیغ قرار گیرد.

در این میان، به نظر می­رسد رویکرد اسلام نسبت به کنترل جمعیت به جهت ضرورت حفظ و بقای نسل و افزایش جمعیت مسلمانان رویکردی میانه و بر مسیر اعتدال است. توضیح نگاه اعتدالی اسلام به این مقوله هدف این مقاله است. این نوشتار، که بخش اولِ آن تقدیم می­شود، پس از مفهوم­ شناسیِ مختصر، ابتدا به ذکر ادلۀ طرفداران کنترل جمعیت پرداخته، سپس به نقل مهم ­ترین ادلۀ موافقان افزایش جمعیت و بعد از آن به بیان نظریۀ اعتدال همت گمارده است. سعی بر این است که متن حاضر با نگاهی منطقی و واقع ­بینانه تا حد امکان به جمع­ بندی ادله و نتیجه­ گیری بی­ طرفانه بپردازد و این دو رویکرد درون­ -نظریه کنترل جمعیتدینی را به آشتی برساند.