کتاب قهرمانان گمنام صحرا (نوشته‌هایی درباره ترکمن‌‌ صحرا) از موسی توماج ایری، شامل مجموعه مقالاتی است که در مورد برخی موضوعات فرهنگی، هنری و اجتماعی مرتبط با ترکمن‌‌ صحرا در فاصله سال‌های 1395 تا 1400 نوشته و در نشریات یا وبسایت‌‌های منطقه منتشر شده است.

در بخش‌هایی از کتاب  قهرمانان گمنام صحرا (نوشته‌هایی درباره ترکمن‌‌ صحرا) چنین می‌خوانیم:

اما آیا در این روزگار، «اصالت قومی» اصلاً واجد معنایی است و حفظ آن چه ارزش و اهمیتی دارد؟ شخصاً احساس می‌کنم که اصالت قومی معنادار است. این اصالت، ژنتیک، زبان، آداب‌ورسوم، باورها، سنن، زیستگاه، پوشش، هنرها، ادبیات، صناعات و بسیاری از موضوعات دیگر را شامل می‌شود. همۀ این موارد باهم یک قوم را از دیگری متمایز می‌کند. این تفاوتی زیباست. مثل تفاوت یک انسان با انسان دیگر است. مثل تفاوت یک درخت با درخت دیگر. این تفاوتی ارزشی و اخلاقی نیست بلکه تفاوتی زیستی و فرهنگی است. این تفاوت و تنوع، بخشی بنیادی از زیبایی و غنای فرهنگ انسانی است. بنابراین خودشناسی فرهنگی برای حفظ و اعتلای اصالت قومی ضروری است.

هر قوم و ملتی می‌تواند به هنر، دستاورد و داشته‌های مثبت و انسانی خود، که همان فرهنگ و میراث قومی و ملی باشد، ببالد اما باید آگاه بود که من از سر شانس و تصادف است که در میان ایشان زاده شده‌ام. یک معضل اساسی جهان امروز نادیده گرفتن همین ماهیت تصادفی هویت قومی، ملی، زبانی، نژادی و حتی عقیدتی است. غفلتی که گاه منجر به قوم‌گرایی، نژادپرستی، ملی‌گرایی و سایر گرایش‌های عقیدتی افراطی و تعصبات کور شده و فجایع بشری هولناکی را رقم می‌زند.

آلاچیق ترکمنی، در چشم من، طرحی نبوغ‌آمیز داشت و روح ساده و درعین‌حال غنی نیاکانم را می‌توانستم در طراحی آن ببینم. به خانه‌ای کیهانی می‌مانست و هر چهار طرف  دشت و آسمان را از داخل آن می‌توانستی ببینی. به‌جای شکستن چوب‌ها آن‌ها را خم کرده بودند و گویا سعی شده بود کمترین میزان تصرف در طبیعت انجام شود. این نگرشی است که حتی امروز نیز می‌تواند راه‌حل بسیاری از مشکلات زیست‌محیطی باشد.