کتاب نقش مادران در تربیت دینی فرزندان به قلم محمد احسانی درباره جایگاه مادر در اسلام و ادیان دیگر و همچنین نقش وی در تربیت دینی نوجوان و جوان سخن می‌گوید.

امروز قلمروهای تربیت و عوامل اثرگذار بر آن از مرزهای سنتی فراتر رفته است و افزون بر خانواده، عناصر دیگری از جمله رسانه، مدرسه، روابط اجتماعی و مانند آن بر فرزندان اثر فراوانی بر‌جا می‌گذارند. با این حال، میزان اثرگذاری خانواده به ویژه مادر بر فرزند بر هیچ‌کس پوشیده نیست. مادر، یگانه نقش اساسی را در شکل‌دهی به شخصیت فرزند ایفا می‌کند. این نقش چنان گسترده و حیاتی است که حتی پیش از تولد کودک را نیز در بر می‌گیرد.

دوران کودکی، مهم‌ترین مرحله رشد کودک به شمار می‌رود که در آن، عواطف عمیق مادرانه در شکل‌گیری شخصیت فرزند، نقش بزرگی دارد. روان‌شناسان بر این باورند که کودکی، مهم‌ترین مرحله یا تنها مرحله شکل‌گیری شخصیت است و مادر نیز اثرگذارترین فرد در فرآیند تربیت کودک است و به یقین، برای جلو‌گیری از آسیب‌های ناخواسته تربیتی که از عوامل کنترل‌ناپذیر برونی در مراحل دیگر رشد به‌ویژه دوره نوجوانی و جوانی برمی‌خیزند، ایمن‌سازی شخصیت کودک در برابر این آسیب‌ها، حساسیت نقش مادر را در موفقیت و پیشرفت فرزند دو چندان می‌کند. افزون بر آن، دوام یافتن نقش مادر را در فرآیند تربیت فرزند در دوران حساس نوجوانی و جوانی کاملا پوشش می‌دهد.

در بخشی از کتاب نقش مادران در تربیت دینی فرزندان می‌خوانیم:

تأثیر غذای مادر بر جنین

در آموزه‌های اسلامی، برای غذا افزون بر منافع جسمانی، آثار و پیامدهای تربیتی - روانی بسیاری بیان شده است. از این رو، خدای متعال در قرآن کریم، انسان را به دقت و تأمل در کیفیت غذایش فرا می‌خواند: «فلینظر الإنسان إلى طعامه؛ انسان باید به غذای خویش با دقت بنگرد». (عبس: ۲۴) (۲)

تنها چیزی که بیش از همه توجه آدمی را به خود جلب می‌کند، غذایی است که برای ادامه زندگی خود از آن استفاده می‌کند و با یک دگر گونی فیزیکی - شیمیایی، جزو بافت وجودی انسان می‌شود. بر همین اساس، خداوند سفارش می‌کند به آن چیزی که به عنوان خوراکی استفاده می‌کنید، نیک بنگرید که چگونه تهیه شده و از چه راهی به دست آمده است؛ زیرا نوع غذا از نظر حلال و حرام بودن، آثار مهمی در اعمال و رفتار انسان دارد. امام سجاد علیه السلام در این باره می‌فرماید:

و أما حق بطنک، فأن لا تجعله وعاء القلیل من الحرام. و اما حق شکم آن است که آن را ظرف غذای حرام؛ اگرچه اندک قرار ندهی.

پیامبر خدا نیز فرمود: من أکل لقمه حرام لم تقبل له صلاۀ أبویین لیلۀ و لم تستجب له دغوۀ أربعین صباحا. هر کس لقمه حرامی بخورد، تا چهل شبانه روز نه نمازش پذیرفته می‌شود و نه دعایش به اجابت می‌رسد.

انسان، پس از تشکیل نخستین هسته وجودش؛ یعنی نطفه به تغذیه نیازمند است. مادر وظیفه تأمین غذا و حفاظت و مراقبت از جنین را بر عهده دارد و باید برای تأمین سلامت و رشد جنین بکوشد؛ زیرا رفتار و تغذیه مادر بر جسم و روح جنین اثر می‌گذارد و در چگونگی شکل‌دهی شخصیت وی نقش اساسی دارد. نقش تغذیه مادر در جسم و روح فرزند، از زمان انعقاد نطفه آغاز می‌گردد و تا پایان شیر خوارگی ادامه دارد.

یکی از دانشمندان بزرگ، در مسجد جامع اصفهان امام جماعت بود. وی شبی پسرش را با خود به مسجد آورد. پسر از ورود به مسجد خودداری کرد و در حیاط مسجد نشست. پس از رفتن پدر به داخل مسجد، به مشک آبی که در حیاط مسجد بود، سوزنی فرو برد و با آبی که از آن می‌ریخت، سرگرم بازی شد. پس از پایان نماز، پدر از این ماجرا با خبر و بسیار ناراحت شد. به خانه رفت و به همسرش گفت: من در تغذیه و رعایت آداب و رسوم اسلامی، پیش و پس از انعقاد نطفه و در دوران کودکی فرزندمان کوشش تمام کرده‌ام، ولی کار امروز این کودک، نشان‌دهنده کوتاهی یکی از ماست. مادر گفت: یاد دارم که هنگام بارداری، به خانه همسایه رفته بودم که درخت انار آن‌ها توجه مرا به خود جلب کرد...