کتاب سازههای غشایی و نقش گنبد در معماری ایرانی اسلامی نوشتهی ایمان الیاسیان، به بررسی ضرورت استفاده از این نوع پوشش در گذشته میپردازد.
در بخشی از کتاب سازههای غشایی و نقش گنبد در معماری ایرانی اسلامی میخوانیم:
یکی از کلیشههای رایج در مورد معماری ایرانی، توصیفاتی است که در مورد گنبدهای زیبای آن وجود دارد. در این که گنبد به عنوان یکی از فرمهای مورد استفاده در معماری، تا چه حد میتواند زیبا و موزون باشد بحثی نیست، اما مشکل آن است که در اکثر اوقات این توصیفات، به استعارههایی ادبی تبدیل میشوند که شاید ربطی به دلایل پدید آمدن این فرم معماری در طول تاریخ و نحوه تکامل آن داشته باشد.
حتما شنیده اید که بسیاری از کسانی که شیفته هنر ایران هستند، گنبدها را نمادی از آسمان میدانند. اما آیا گنبد در معماری گذشته فقط کارکردی نمادین داشته و یا ضرورتهای ساختاری و نیازهای ساختمانی باعث به وجود آمدن این فرم معماری شده است؟ نیازهای ساختمانی گنبد، یکی از انواع پوششهایی است که برای پوشاندن سقف یک مکان میتواند مورد استفاده قرار بگیرد.
پس در درجه اول، کاربردی کاملاً ساختمانی دارد. اگر بخواهیم بحث را ساده کنیم باید بگوییم سقف با پوشش یک فضای معماری، میتواند تخت یا منحنی (قوسدار) باشد. پوشش تخت یا مسطح، همین پوششی است که هم اکنون به طور معمول در ساختمانهای مسکونی عادی مورد استفاده قرار میگیرد. پوشش غیر تخت، انواع گوناگونی دارد، مثل گنبد و انواع دیگر پوششهایی که در آن از قوسها و منحنیهای دیگر استفاده میشود. گنبد از نظر هندسی از دوران یک قوس حول محور عمود به وجود میآید.