«آزادی مذهب به مثابه تعهد بین المللی همراه با نقد  آراء دیوان اروپایی حقوق بشر» پایان نامه نویسنده در مقطع کارشناسی ارشد رشته حقوق بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال می باشد که در آن سعی گردیده به این سؤال پاسخ داده شود که مفهوم آزادی مذهب به مثابه گزاره ای اعتقادی در عالم اعتبارت حقوق بین الملل، چه جایگاه و آثاری در پی دارد؟ و این گزاره بر فرض حق بودن، چه تعهد و مسئولیت بین المللی در پی خواهد داشت؟ و اساساً حدود تعهدات آن چگونه مشخص می گردد؟ چرا که حق آزادی مذهب نیز مانند تمام حق ها، می بایست تکلیف متعهدان خود را بگونه ای شفاف و صریح، مشخص نماید.

از طرفی حق شرط یا تحدید تعهد در برابر هر حق و تکلیف بین المللی، مستلزم مشخص شدن مفهوم و تعریف آن حق یا تکلیف می باشد و در نتیجه تعریف حق یا تکلیف های بین المللی، قدم اول در تحدید تعهدات در برابر آن می باشد. از این رو ماهیت شناسی مفهوم حق آزادی مذهب پیش از ورود به موضوع تحقیق ضرورت داشته و در این ماهیت شناسی، جایگاه قبول تعهد متعهد نیز می بایست معین گردد. همچنین  وضعیت تحدید تعهد و ابعاد حق شرط نیز موضوعی محوری می باشد.

بی شک رویه نهاد ها و مراجع بین المللی نظیر کمیته حقوق بشر و دیوان های منطقه ای حقوق بشری به عنوان تجربه عینی و محقق شده، اهمیت فراوان دارد. چرا که تفسیر و پاسخ قضات دیوان اروپایی حقوق بشر یا اعضای کمیته حقوق بشر، به سؤالات فوق، مبنای انشاء آرای صادره و نظرات ابرازی می باشد و در متن احکام و نظرات می توان نظرات ایشان را استنباط نمود. همچنین قبول یا رد این این نظرات توسط دولت ها نیز حائز اهمیت می باشد.

از آنجایی که فهم و قضاوت این تفاسیر و آراء بدون ماهیت شناسی حق آزادی مذهب و تعهد در برابر آن میسر نمی باشد؛ از این رو ابتدائاً به واکاوی مفاهیم کلیدی این تحقق و متعاقباً ابعاد و آثار پذیرش حق آزادی مذهب پرداخته می شود. نهایتاً نیز عملکرد دیوان اروپایی حقوق بشر در آینه آراء صادره در خصوص آزادی مذهب مطالعه خواهد شد و این نهاد به عنوان تجربه عملی و عینی ضمانت اجرای حق آزادی مذهب مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت.