انسان، همواره با انبوهى از پرسش هاى فکرى و چالش هاى رفتارى روبه رو است که عقل او تنها توان حل پاره اى از آنهارا دارد و در بسیارى از آنها اسیر غرایز، خواسته ها، تلقین ها و ده ها عوامل روانى و اجتماعى است. نکته ى قابل توجه این است که، هر یک از این پاسخ ها و رفتارها در سعادت و کمال آدمى تأثیرگذارند; پس ارزش گذارى معرفت و رفتار، ضرورت غیر قابل انکارى است که نیازمندى به ملاک ها و معیارهاى معرفت شناختى و اخلاقى را مستحکم مى سازد.

بخش عمده ى این پرسش ها به حوزه ى انسان شناسى مربوط است. چیستى و معنایابى زندگى، عقلانیت نظام هاى اجتماعى، ترابط انسان شناسى با خداشناسى، راه نماشناسى و فرجام شناسى، مفهوم از خود بیگانگى، ساحت هاى گوناگون انسان، خیر یا شر بودن طبیعت انسانى، فطرت و شخصیت، کرامت ذاتى و اکتسابى انسان، جبر و اختیار، کمال نهایى و رابطه ى افعال آدمى با سعادت و شقاوت اخروى، گوشه هایى از این پرسش ها است.

مسأله ى تساهل و تسامح (tolerance) که به معناى عدم مداخله نسبت به اعمال و عقاید غیر پسندیده به کار مى رود، از مهم ترین پرسش هاى انسان شناختى است که برخى به دلیل وجود تنوع و اختلاف فراوان میان انسان ها به آن رو آورده اند.

اومانیسم یا انسان مدارى، یکى از مکاتب دوران مدرنیسم است که از مؤلفه هایى چون آزادى خواهى، سکولاریزم و تسامح و تساهل مطلق شکل گرفته است; بنابراین، تساهل و تسامح از مهم ترین مؤلفه ها و مبانى اومانیسم است که به کلى با تعالیم ادیان آسمانى، به ویژه اسلام، ناسازگار و متضاد است.

تساهل و تسامح مطلق، زاییده ى نسبى گرایى معرفتى و ارزشى است که با معرفت شناسى واقع گرایانه و بینش اسلامى، ناسازگار است; زیرا اصولاً کفر و الحاد، با اسلام، موضعى آشتى ناپذیر دارد و اسلام نیز، هیچ گونه عقیده و رفتار ناشایست و کفرآلود را جایز نمى شمارد.

آنچه براى خوانندگان عزیز مهم است، دانستن چیستى و پیشینه و مبانى شکل گیرى تساهل گرایى در غرب، از جمله: مبانى هستى شناختى، معرفت شناختى و انسان شناختى، دامنه و قلمرو تساهل و تسامح و رابطه ى آن با حکومت اسلامى، گفت و گوى تمدن ها و دهکده ى جهانى، مدرنیسم، آزادى و... است.

محقق محترم این پژوهش، جناب حجت الاسلام محمد تقى اسلامى، تلاش نموده است تا این رسالت را به انجام رساند و عرصه هاى مذکور را براى خوانندگان عزیز تبیین نماید و به پرسش هاى تساهل و تسامح پاسخ گوید. امید است مورد توجه خوانندگان عزیز قرار گیرد و با نقد عالمانه ى آنان بالنده تر گردد.