کتاب جهان بینی و ایدئولوژی - مجموعه آثار جلد 23 از مجلد آثار مرحوم دکتر علی شریعتی است که در آن به معناهای فلسفی و جامعه‌شناسی جهان بینی و ایدئولوژی از دید متفکرین گوناگون می‌پردازد و سپس تفسیر خود را از این پدیده‌ها بیان می‌کند.

در بخشی از کتاب جهان بینی و ایدئولوژی - مجموعه آثار می‌خوانیم:

مسئله توبه، مسئله بازگشت انسان است (توبه یعنی بازگشت). درست است که آدم، با این کاری که کرده، عصیان کرده، و این عصیان یعنی از زیر بار قوانین الهی شانه خالی کردن، و توبه یعنی برگشت به تبعیت و اطاعت از قوانین الهی؛ ولی این، با آگاهی است. چون آدم موقعی که تابع قوانین الهی بود، یک الاغ و یک میمون بود که از قوانین الهی مو به مو تبعیت می‌کرد، در حالی که طاعت آدم بعد از هبوط طاعت یک عاصی است که با انتخاب، آگاهی، شعور و ارزشیابی برگشته و بر اساس ارزش، اطاعت را انتخاب کرده است؛ و جبر الهی را آگاهانه انتخاب کرده است، در حالی که می‌توانست انتخاب نکند؛ و طاعت یک اراده آزاد آگاه غیر از طاعت یک برده مجبور ناخود آگاه است. درست روشن است؟