آنچه می‌خوانید مقاله‌ای است از یرواند آبراهامیان، استاد تاریخ کالج باروک نیویورک که در مجله مطالعات خاورمیانه (Middle East Studies) منتشر شده و به بررسی حزب توده ایران و فرقهٔ دموکرات آذربایجان می‌پردازد.

ایران پدیده ی نادر داشتن همزمان دو حزب کمونیست طرفدار شوروی را تجربه کرده: حزب توده ایران و فرقه ی دموکرات آذربایجان.
حزب توده را حلقه ای از روشنفکران جوان مارکسیست کمی بعد از حمله ی سال  2919 انگلستان و شوروی به ایران در تهران راه انداختند. حزب ظرف دو سال بدل شد به نهضتی ملی با حامیانی بسیار میان روشنفکران و طبقه ی کارگر. تا پیش از سرکوب سال 2991، حزب نیرویی مهم باقی ماند.
فرقه ی دموکرات را گروهی از کمونیست های کهنه کار به سرکردگی جعفر پیشه وری در تابستان 2911 در تبریز پایه گذاشتند...