کتاب خلوتگه خورشید: درآمدی بر مبانی عرفان اسلامی نوشتهی محمد خدادادی، مبانی جریان حیات بخش عرفانِ اسلامی را تا حدودی معرفی مینماید و درآمدی برای جویندگانِ دانشِ معرفت است.
«علم عرفان» علمی است که با یاری گرفتن از قوای حسّی و فوق حسّی، قصد دارد تا «معمّایِ وجود» را برای انسان حل کند و روشن سازد که هستی از کجا سرچشمه گرفته، ذاتِ هستی بخش چیست، چرا عالمِ وجود را پدیدار ساخته است، جایگاه انسان در نظام هستی کدام است و در نهایت، پس از علم و معرفت به ذاتِ هستی، شرایطی را فراهم سازد که آدمی بتواند به وحدت با آن حقیقتِ محض و وجودِ مطلق دست یابد و از عالم کثرت به عالم وحدت راه یابد.
«علم عرفان» علمی است که قصد دارد، معرفتِ مبدأ و معاد را به صورتِ عینی و شهودی و حقیقی، همراه با درکِ بیواسطه، برای انسان فراهم آورد. انسان، از آنگاه که اندیشیده است، پایههای نخستینِ علم عرفان را بنا نهاده و در گذرِ تاریخ و تکامل اندیشه، به این علم نیز کمال بخشیده است.
با تجلّی دینِ مبین اسلام و ظهور عینیِ اسماءُ اللهِ حُسنی در این آیین، دریچههای جدیدی برای کسب معرفت به روی طالبان حقیقت گشوده شد. این بار، سالکانِ کوی دوست، در سایه سارِ تعالیم اسلام و انفاسِ حیات بخشِ انسانهای کاملی که در این آیین ظهور یافتند، به کسب معرفت پرداختند و اندیشهای نو به نام «عرفان سلامی» را در عالم تجلّی بخشیدند. جریان «عرفان اسلامی»، هزار و چند صد سال است که به مسیر خود ادامه میدهد و تشنگان حقیقت را سیراب میکند.
این کتاب در پنج فصل به دانشجویان، خوانندگان و پژوهندگان ارجمند عرضه میشود. فصل اوّل، دربرگیرنده کلیّات علمِ عرفان همچون، تعریف، مسائل و مبادیِ آن است. در فصل دوم، به بحث پیرامون چگونگی تجلّیِ کثرت از وحدت و مراتبِ وجود تا ظهور انسان کامل پرداخته میشود که از آن به «قوس نزول» تعبیر شده است. در فصل سوم، به مباحث سیر و سلوک و سفر از کثرت به وحدت و به عبارت دیگر، «قوس صعود» پرداخته شده است. فصل چهارم، سیری کوتاه در اصطلاحات عرفانی و دلیل به کار بردن آنها توسط عارفان است. فصل پنجم نیز به معرفی مختصر برخی از عارفان برجسته مسلمان اختصاص یافته است.