کتاب نقد فرهنگی و فرهنگ نقد به قلم سیدمحمد محمدی جلد هشتم از مجموعه‌ی مطالعات راهبردی،‌ به بررسی دوسویه پیامدهای نقد بر جامعه و فرهنگ؛ و همچنین تأثیرات فرهنگ جامعه بر چگونگی نقد در آن جامعه می‌پردازد.

داشتن رویکرد راهبردی به مسائل یکی از ضروریات مدیریت کلان نهادها و سازمان‌ها است. این رویکرد با مشخص کردن ابعاد مختلف موضوعات و بررسی نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت موجود تلاش می‌کند با ترسیم اهداف بلندمدت و کوتاه مدت، بهترین مسیر را برای رسیدن به این اهداف ترسیم نماید؛ به گونه‌ای که حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب با کم‌ترین هزینه و بیشترین بهره‌وری انجام پذیرد.

مطالعات راهبردی نوشتاری است که به پژوهش‌های کتابخانه‌ای و میدانی کوتاه مدت اشاره دارد. در این متون پژوهشگر ضمن طرح موضوع، ابعاد و زوایای مربوط به آن را نشان داده، رهیافت‌های موجود را بیان و در نهایت به جمع‌بندی و در صورت لزوم به ارایه راهکارهای موجود یا پیشنهادی می‌پردازد. مطالعات راهبردی از آن جهت دارای اهمیت است که در کنار طرح مسائل نظری و کمک به توسعه دانش نظری و کاربردی، منجر به حل معضلات و دشواری‌های موجود در عرصه مدیریتی می‌شود. به سخن دیگر؛ تلاش شده است این مطالعات به نحوی انجام شود که فقط با رویکرد مطالعه‌ای به آن نگریسته نشود؛ بلکه کاربردی و اثربخش بودن آن در حوزه تصمیم‌گیری نمایان باشد.

باید اشاره کرد که مخاطبان این مطالعات را مدیران، مسئولان و کارشناسان حوزه فرهنگ، به ویژه در مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل می‌دهند. هدف از انجام این مطالعات، تعیین خطوط کلی بینش و تجربه موجود درباره موضوعات و مسائل حوزه فرهنگ است؛ به نحوی که جایگاه و نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را پیرامون موضوعات مطروحه به روشنی بیان نماید و از رهگذر چنین نگاهی، واحدهای زیر مجموعه وزارتخانه بتوانند با بهره‌گیری از این گزارش‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های خود را دقیق‌تر و منسجم‌تر عملیاتی کنند. به باور برخی اندیشمندان آنچه امروز جامعه ایران به آن نیازمند است آموزش فرهنگ نقد و فراهم آوردن شرایط گفت و گو بین افراد است.

در بخشی از کتاب نقد فرهنگی و فرهنگ نقد می‌خوانیم:

آسیب‌شناسی و ارائه‌ی راهکار در حوزه‌ی نقد کتاب

ناهید توسلی معتقد است که گسترش فرهنگ نقد در حوزه کتاب، گرچه می‌تواند از نگاه نقد علمی همانند گسترش فرهنگ نقد در هر حوزه دیگری (علمی، ادبی، فرهنگی، پژوهشی و... ) باشد، اما از آن‌جا که کتاب، در شکل «نوشتاری» و به اصطلاح «متن/ text» است باید با مؤلفه‌های مربوط به نقد نوشتاری، نقد و بررسی شود. از آن‌جا که خود، نویسنده قصه و مقاله و شعر هستم که برخی از آن‌ها را منتشر کرده‌ام و هم چنین بیش از بیست سال است که مدیریت اجرایی و سردبیری نشریه ادبی فرهنگی هنری «نافه» را دارم و تجربه‌هایی اندوخته‌ام، ناگزیرم در مورد پیشنهاد ساز و کاری در حوزه گسترش نقد کتاب خیلی کوتاه به نکته‌هایی که مبتلابه خود و نشریه‌ام بوده است اشاره کنم.

متأسفانه وضعیت کتاب و کتاب‌‌خوانی، در حال حاضر به شکل غیرقابل توجیهی «بی‌‌رهبر» و «بی‌مدیر» و به اصطلاح عامیانه «بی‌پدر» شده است، البته نه پدر پدرسالار! بلکه پدری دلسوز و حمایت‌گر جامعه علمی، فرهنگی و هنری ایران که به دلیل ویژگی‌های ناگزیر جهان امروز دچار نوعی آشفتگی، یا به هم ریختگی - که برخی جامعه‌شناسان برای تعریف آن از واژه و اصطلاح (pastiche «ساختگی») استفاده می‌کنند و از آن به عنوان آغاز «پست مدرنیسم» نام می‌برند - شده است؛ شرایطی که در آن هیچ‌چیز در جای خود نیست و همین امر موجب شده است که برخی از اهالی «فرصت طلب» و «نان به نرخ روز خور» از این به هم ریختگی و بی‌سامانی ادبی، هنری و فرهنگی در ایران، فضایی آلوده بسازند که به نابودی کتاب و کتاب‌خوانی منتهی می‌شود. اساسا هنوز در جامعه‌های پدرسالار و استبدادزده – مانند جامعه دوهزار و پانصدساله ایران ما - نقد، در هر حوزه‌ای، جای راستین خودش را نیافته است.