کتاب تاریخ طبری - جلد دوازدهم نوشته‌ی محمد بن جریر طبری از جمله مهم‌ترین کتاب‌های تاریخی در موضوع تاریخ اسلام به خصوص تاریخ صدر اسلام است که تاریخ را از زمان خلقت شروع کرده و سپس به نقل داستان پیامبران و پادشاهان قدیمی می‌پردازد.

محمد بن جریر طبری تاریخ‌نگار و پژوهش‌گر مسلمان ایرانی در کتاب «تاریخ الامم و الملوک» (تاریخ طبری) سبک جدیدی از تاریخ‌نگاری اسلامی را در اواخر سده سوم پس از هجرت بنا نهاد. به شکلی که امروزه هم هیچ محقق و تاریخ‌نگاری نمی‌تواند بدون مراجعه به تاریخ طبری، حوادث و وقایع صدر اسلام را مورد بررسی قرار دهد. کتاب تاریخ طبری به صورت سال‌شمار وقایع را شرح داده است و به دو بخش عمده تقسیم می‌شود: بخش اول از خلقت آدم (ع) آغاز می‌شود و تا تولد پیامبر اسلام (ص) ادامه می‌یابد و بخش دوم از تولد پیامبر اسلام (ص) تا زمان حیات خود مولف ادامه می‌یابد.

مهم‌ترین بخش‌های کتاب تاریخ طبری، بیان حوادث 2 قرن نخست تاریخ اسلام است. همچنین کتاب تاریخ طبری یک منبع بسیار مهم در مورد تاریخ ایران پیش از اسلام به خصوص تاریخ امپراتوری ساسانیان محسوب می‌شود.

طبری در رابطه با تاریخ زمان ساسانی مطالب را گسترده‌تر نگاشته‌است؛ ولی در این قسمت‌ها به غیر از قسمت‌هایی که از روایت‌گران مسلمان نقل می‌کند. در این‌باره منابع طبری با منابع راویان مسلمان برابری می‌کند که این نشانگر آن است که منبع راویان مسلمان و طبری منابع مشترک ایرانی است. طبری در این قسمت به تفصیل نسب‌ها و تاریخ ایرانیان و غیر ایرانیان (انیرانیان) را با جزئیات نسب دقیق ذکر می‌کند که این امر باعث برتری تاریخ طبری به تاریخ‌های هم سنگ خود در این زمینه‌ است. همچنین وی از آوردن مطالبی که مضامین «شعوبی و رنگ حماسی» دارند پرهیز کرده که از این جمله می‌توان به عدم پرداخت وی به مسائلی همچون زندگی خسرو پرویز یا از این دست اشاره نمود.

در بخشی از کتاب تاریخ طبری - جلد دوازدهم می‌خوانیم:

سخن از اینکه چرا منزلت ابو عبیدالله به نزد مهدی دگرگون شد؟

سبب ارتباط وی را با مهدی در ایام منصور گفته‌ایم که وقتی عبد الجبار بن عبد الرحمان، منصور را خلع کرده بود و او مهدی را به ری می‌فرستاد ابو عبیدالله را بدو پیوست. فضل بن ربیع گوید: غلامان به نزد مهدی از ابو عبیدالله بد می‌گفتند و از وی سعایت می‌کردند، نامه‌های ابو عبیدالله و کارهایی که می‌خواست به نزد منصور اجرا می‌شد اما غلامان با مهدی خلوت می‌کردند و درباره ابو عبیدالله سخن چینی می‌کردند و مهدی را بر ضد وی تحریک می‌کردند.

فضل گوید: نامه‌های ابو عبیدالله پیاپی به پدرم می‌رسید که از غلامان و آن‌چه از آن‌ها می‌دید شکوه می‌کرد و پدرم پیوسته از او به نزد منصور یاد می‌کرد و خبر کارهایش را می‌گفت و از منصور برای مهدی نامه می‌گرفت که سفارش ابو عبیدالله را می‌کرد و می‌گفت که سخن کسان را درباره وی نپذیرد.

گوید: وقتی ابو عبیدالله دید که غلامان بر مهدی تسلط دارند و با وی خلوت می‌کنند از قبایل مختلف چهار کس از اهل ادب و علم برگزید و آن‌ها را به مهدی پیوست که جزو یاران وی بودند و نمی‌گذاشتند که غلامان با وی خلوت کنند. گوید: پس از آن، هنگامی که ابو عبیدالله در باره بعض کارهای خویش با مهدی سخن می‌کرد یکی از آن چهار کس به کاری که درباره آن سخن می‌کرد اعتراض کرد، ابو عبیدالله خاموش ماند و با وی مقابله نکرد، برون شد و دستور داد تا وی را از مهدی باز دارند و او را از مهدی باز داشت و خبر آن به پدرم رسید.

گوید: در آن سال که منصور وفات یافت پدرم با وی به حج رفت و درباره تجدید بیعت مهدی بر خاندان منصور و سرداران و وابستگان اقدام کرد و چون بازگشت پس از مغرب به پیشواز وی رفتم و با وی بودم تا از منزل خویش گذشت و خانه مهدی را رها کرد و سوی عبیدالله رفت، به من گفت: «پسرکم، وی یار این مرد است و نباید با وی چنان رفتار کنیم که می‌کرده‌ایم یا آن‌چه را به یاری وی کرده‌ایم به حساب
بیاریم.»

گوید: برفتیم تا به در ابو عبیدالله رسیدیم و پدرم همچنان متوقف بود تا من نماز عشا را بکردم. حاجب در آمد و گفت: «در آی.» وی قدم پیش نهاد، من نیز قدم پیش نهادم. اما حاجب گفت: «ای ابوالفضل، تنها برای تو اجازه گرفته‌ام.»