کتاب نییم؛ گیاه محافظ نوشته‌ی اسماعیل پورکاظم، به بررسی تاریخچه، مشخصات گیاهشناسی، اکولوژی، برداشت، ترکیبات شیمیایی، کاربردها و سایر موارد این گیاه می‌پردازد.

گیاه "نییم" (neem) با نام علمی "Azadirachta indica" از خانواده "ماهون" (mahogany) در زمره درختان همیشه سبز و سریع الرشد بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از جمله هندوستان، سریلانکا (سیلان)، برمه (میانمار) و پاکستان می‌باشد که استفاده‌های بسیاری در زمینه‌های غذایی، داروئی، بهداشتی و کشاورزی دارد. گیاه "نییم" از اهمیت دارویی فراوانی در طب‌های سنتی مناطقی از دنیا برخوردار می‌باشد زیرا خواص درمانی مطلوبی برای بهبود بسیاری از بیماری‌ها دارد. درختان "نییم" را غالبا برای تهیه روغن حاصل از دانه‌هایش پرورش می‌دهند زیرا از روغن "نییم" علاوه بر مصارف داروئی می‌توان به عنوان یک آفتکش (pesticide) مؤثر و بی‌خطر برای محیط زیست و مصرف کنندگان محصولات کشاورزی بهره جست. از برگ‌های گیاه "نییم" به عنوان ماده دافع حشرات مزاحم بهره می‌برند. گل‌ها و ساقه‌های درختان "نییم" دارای تأثیری همانند مسواک زدن در جلوگیری از جرم دندان‌ها و پوسیدگی یا کرم زدگی آن‌ها است. درختان "نییم" در جزایر جنوبی کشور ایران نیز می‌رویند.